Komórka jako podstawowa jednostka życia
© - artykuł chroniony prawem autorskim autor: Jan Paweł Jastrzębski
|
Materiał genetyczny jest ważny dla komórki nie tylko jako nośnik informacji. Jego organizacja strukturalna (czyli to czy dane zapisane są na dysku twardym, czy na dyskietce) stała się podstawą dla możliwości rozwojowych danej grupy organizmów i podstawowej klasyfikacji organizmów żywych. Otóż materiał genetyczny może być odseparowany od reszty komórki podwójną błoną lipidową w owalnej strukturze zwanej jądrem komórkowym (komórki jądrowe / organizmy jądrowe - eucaryota) lub występować w postaci nici DNA zawieszonej bezpośrednio w cytoplazmie (bezjądrowe - procaryota).
Organizmy zawierające jądro komórkowe ewoluowały inną drogą niż organizmy bezjądrowe. Dodatkowo lepsza organizacja materiału genetycznego umożliwiła lepszą koordynację funkcjonalną komórki i lepszą jej specjalizację, co w toku ewolucji doprowadziło do powstania tak skomplikowanych organizmów tkankowych jak ogromne drzewa czy ssaki, których funkcjonowanie jest równie skomplikowane jak ich zorganizowana budowa. Natomiast organizmy bezjądrowe pozostały od milionów lat na etapie organizmów jednokomórkowych (nie świadczy to o wolniejszej ewolucji, wręcz przeciwnie, natomiast organizacja ich materiału genetycznego nie pozwoliła na inny rozwój ewolucyjny). Na obecnym etapie ewolucji (ewolucja oczywiście nie zakończyła się i świat ożywiony jaki teraz widzimy nie jest naturalnie ostatecznie ukształtowany, teraz jesteśmy po prostu świadkami oraz elementami jednego z kolejnych etapów ewolucji – możemy śmiało uznawać się za kolejne jej ogniwo, pamiętając, że nie jest to ogniwo ostatnie o ile pozwolimy życiu na Ziemi trwać dalej) ukształtowały się wyraĹşne różnice nawet w budowie komórek między eucaryota a procaryota:
Cecha | procaryota | eucaryota |
---|---|---|
Jądro komórkowe | nie ma | jest |
Materiał genetyczny | genofor: mały, kolisty | dużo i duży, liniowy upakowane w jądrze w chromosomy z udziałem wielu białek |
Białka histonowe | nie ma | są |
Ściana komórkowa | jest | jest u roślin, bakterii, grzybów i niektórych protistów, brak u zwierząt i pozostałych protistów |
Błona komórkowa | jest | jest |
Motochondria | nie ma | są |
Chloroplasty | nie ma | są w komórkach fotosyntetycznych (np. rośliny, niektóre protisty) |
Rybosomy | są - 70S (podjednostki: 50S i 30S) | są - 80S (podjednostki: 60S i 40S) w chloroplastach i mitochondriach 70S (50S + 30S) |
Retikulum endoplazmatyczne |
brak | są (tylko nieliczne wyjątki braku ER) |
Wodniczka | nie ma | są u roślin, prawie wszystkich grzybów i niektórych protistów |
Lizosomy | nie ma | są |
Aparat Golgiego | nie ma | jest |
Cytoszkielet | nie ma | jest |
Średnia wielkość komórki | 1-10µm | 10-100µm |
egzo- endocytoza | nie ma | jest |
Podział komórki | Amioza | Mitoza, mejoza, |
Tabela: | Porównanie budowy komórek prokariotycznych i eukariotycznych |
Test:
Organella komórkowe to:
a) funkcjonalne struktury wewnątrzkomórkowe
b) cytoplazma
c) materiał genetyczny komórki
d) substancja międzykomórkowa
Rozwiązanie
Erytrocyt nie posiada jądra komórkowego, dlatego:
a) należy do grupy komórek bezjądrowych – procaryota
b) nie posiada jądra, ale należy do eucaryota
c) jest komórką przejściową między eucaryota a procaryota
d) należy zarówno do eucaryota jak i procaryota
Rozwiązanie
Mitochondrium i chloroplasty
a) występują zawsze osobno w różnych komórkach
b) występują zawsze razem w komórce
c) pełnią prawie identyczną funkcję w komórce
d) pełnią praktycznie odwrotne funkcje w komórce
Rozwiązanie
Zobacz inne artykuły: | |
• Komórka jako podstawowa jednostka życia Tagi: |